Een artikel uit Libelle nummer 8 februari 2024
Tekst: Ellen de Boer i.o.v. Libelle
De een voelt zich schuldig omdat die zo veel heeft, de ander schaamt zich omdat die te weinig heeft en weer een ander durft het niet te laten rollen: geld kan heel veel emoties oproepen. Een geldopstelling kan aan het licht brengen wat onbewust meespeelt.
Met z’n tienen zitten we in een kring op de tweede verdieping van een knusse protestante kerk in Amsterdam. Het orgel kunnen we net niet zien. Aan mijn voeten gezellige slofjes, want voor de geldopstelling moesten we ons vooral comfortabel kleden. Dit wordt mijn allereerste opstelling ooit, want ook aan een familieopstelling heb ik nog nooit meegedaan. Maar vandaag draait het niet om mijn familie maar om mijn relatie met geld – al blijkt later dat juist familie daar een grote rol in speelt.
De opstelling wordt geleid door money coach en geldpsycholoog Hanneke van Onna. Rond haar veertigste moest ze haar luxe leventje vaarwel zeggen. Door allerlei onfortuinlijke gebeurtenissen – van faillissement tot scheiding – bleef ze berooid achter met haar drie kleine kinderen. Geen geld, geen pensioen en géén plan. Ze ging aan haar relatie met geld werken en drie jaar later was ze financieel onafhankelijk en vrij van geldstress en zorgen. Als geldpsycholoog helpt ze mensen nu om ‘financieel bevrijd’ te worden. Ze schreef drie boeken over geld en helpt haar klanten met het helen van hun relatie met geld naar overvloed, onder andere met energetisch en systemisch werk, waaronder deze geldopstelling.
Geld is emotie
Van Onna: “Als geldpsycholoog werk ik in het financiële onbewuste van particulieren en families, maar ook van organisaties. Mijn missie is dat mensen zich mentaal en emotioneel beter gaan voelen met geld en meer bewustzijn rond financiën krijgen. Zodat ze ook in de buitenwereld beter en meer geld kunnen aantrekken, hebben en houden. Dat doe ik door de mentale, emotionele en transgenerationele blokkades aan het licht te brengen die we onbewust hebben en ons leven én onze portemonnee saboteren. Daarbij gebruik ik onder andere systemisch werk – waarbij je dus kijkt naar het systeem waar mensen deel van uitmaken. Want vaak dragen mensen een last die helemaal niet van hen is. Tijdens geldopstellingen speuren we naar die diepgewortelde geldovertuigingen uit de familie, transgenerationeel financieel trauma en destructieve mentale processen. Hierdoor wordt het onzichtbare zichtbaar.”
Hoe? Dat ga ik zo aan den lijve ondervinden in een opstelling. Hierbij wordt iemands situatie uitgebeeld door zogenaamde ‘representanten’: die kunnen gespeeld worden door de andere deelnemers en/of door professionele representanten, waarvan er vandaag twee aanwezig zijn. 'Geld is emotie' Hanneke begint met een korte introductie waarin ze filosofeert welke rol geld nou eigenlijk kan spelen. Het is iets dat je nodig hebt, iets dat macht kan geven, iets dat schaamte kan oproepen als je er te weinig van hebt en schuldgevoel als je er te veel van hebt. En mensen kampen dus nogal eens met een financieel trauma, omdat er in vorige generaties te weinig geld was, het voor machtsmisbruik zorgde of misschien wel onrechtmatig toegeëigend was.
Hanneke's boodschap is helder: geld is een wezenlijk onderdeel van ieders leven en er gaan heel wat emoties mee gepaard.
Na een korte ontspanningsoefening vertellen de andere deelnemers en ik elkaar hoe we geld eigenlijk zien. De ene na de andere overtuiging over geld komt voorbij: geld moet je delen, geld moet je bewaren, geld is slechts voor een kleine groep, je moet heel hard werken voor je geld, geld is niet echt. Bijzonder om te merken dat geld voor iedereen zo’n andere rol speelt.
Hanneke: “Tijdens zo’n opstelling krijg je het inzicht dat op dat moment voor jou nodig is. Daarom vraag ik altijd van tevoren waarop iemand vastloopt. Daarnaast kun je universele inzichten uit de opstellingen van anderen halen, bijvoorbeeld over moeite hebben met ontvangen, uitgeven of boven een bepaald inkomen uitstijgen.
Gevoelige snaar
We gaan beginnen, het is tijd voor de eerste geldopstelling!
Stéphanie*, een voormalig horecaondernemer, geeft aan waar ze hulp bij zoekt. “Ik wist als ondernemer prima geld aan te trekken, maar kon het moeilijk behouden. Steeds weer gebeurde er iets waardoor de teller richting de nul of daaronder ging. Ik had het gevoel op het randje te leven en noch ikzelf noch mijn omgeving werd hier gelukkig van. Ik ben in loondienst gegaan om dit op te lossen, maar ik heb niet het gevoel dat dat echt bij me past. Ik zit vast.” Stéphanie kiest iemand die haar representeert, iemand die voor ‘loondienst’ staat en iemand die ‘ondernemerschap’ is. Deze representanten stappen de cirkel in en gaan aan de slag. Ik begrijp nu wat Hanneke bedoelde toen ze zei dat we de energie het werk moeten laten doen, want ik had verwacht dat Stéphanie aanwijzingen zou geven, maar dat gebeurt niet. Zonder enige verdere kennis beelden de representanten haar verhaal uit. De persoon die loondienst speelt loopt de hele tijd opdringerig achter de persoon die Stéphanie representeert aan. De ondernemer staat naast haar maar kijkt haar niet aan. Stéphanies representant geeft aan hoe ze zich voelt: gestrest, angstig, zwaar en aan de grond genageld. Een tijdje later geeft ze aan loondienst nodig te hebben om op eigen benen te staan, maar vertrouwen en aantrekkingskracht te voelen bij de onderneming. En dan lopen haar ‘vader’ en ‘moeder’ de ruimte in. Meteen lopen geld (die was er ook nog) en onderneming de andere kant op. Ik kijk mijn ogen uit, wat gebeurt hier? Hoe weten de representanten wat ze moeten doen? Pikken ze inderdaad ‘de energie’ op of is het gewoon inlevingsvermogen? Af en toe kijk ik met een schuin oog naar de échte Stéphanie die alles gefocust op zich inneemt. Ze geeft aan te herkennen dat haar ouders haar beletten echt voor het ondernemen te gaan. Naarmate de opstelling vordert, krijgt ze het zichtbaar moeilijker. Ze huilt als ze vertelt hoe haar vader haar het ondernemen had afgeraden omdat haar opa failliet is gegaan wat toentertijd zijn weerslag op het gezin had. Uiteindelijk komen die grootouders in het spel en neemt de opa de ballast die Stéphanie de hele tijd had gedragen weer terug. De echte Stéphanie gaat als zichzelf in de opstelling staan en degene die haar vader uitbeeldt zegt dat hij trots op haar is. In tranen kijkt Stéphanie naar hem op en ze omarmen elkaar. Poe, het wordt nu wel erg intens. Maar dat er bij Stéphanie een gevoelige snaar geraakt is en ze dit nodig had, moge duidelijk zijn.
Ongemak bij veel geld
Voor de volgende opstelling geef ik mezelf snel op, ik ben nu wel nieuwsgierig geworden. Ik schets mijn probleem: dat ik als freelancejournalist nou niet bepaald gewend ben aan een topinkomen, maar dat ik als pr-professional (mijn soort van tweede baan) tegenwoordig wél hoge bedragen kan vragen. Niks aan de hand zou je zeggen, ware het niet dat ik me daar ongemakkelijk bij voel. Waarom gaan we uitzoeken, maar niet voordat de groep nieuwsgierig vraagt wat mijn tarief voor pr dan is en unaniem roept dat ik nog steeds te weinig vraag. Oké, oké, het is helder: ik voel me blijkbaar niet comfortabel bij veel geld. Maar waarom niet?Ik kies een vrouw met een guitig, open gezicht om mij te representeren. Vervolgens moet ik bepalen wie mijn ouders spelen. Ik kies een dame die stevig in haar schoenen lijkt te staan als mijn moeder en een neutraal ogend persoon als mijn vader. De dame die mijn moeder speelt begint boos rond te lopen en roept dat ze hier helemaal niet wil zijn. Ik moet inwendig grinniken, want mijn echte moeder zou dat volledig met haar eens zijn. Mijn vader en zij vormen overigens meteen een blok, iets wat in het dagelijkse leven ook zo is. En de persoon die mij speelt? Die heeft de ruimte verlaten en kijkt van een afstandje toe. Later worden de ouders van mijn vader toegevoegd aan het spel die – en dat klopt als een bus – precies zo’n blok vormen als mijn ouders. Mijn moeder en oma die het allemaal wel regelen en hun mannen die het wel prima vinden. Maar wat heeft dit nou allemaal te maken met mijn relatie met geld? Ah, ‘schaarste’ en ‘overvloed’ lopen het spel in. Schaarste gaat voor de voeten van mijn grootouders liggen en voelt zich daar heel comfortabel. Degene die mij uitbeeldt, blijft aan de zijlijn staan en roept het allemaal maar een vreemd toneelstukje te vinden. Niet helemaal waar, want ik word wel degelijk in beslag genomen door wat zich voor mijn ogen afspeelt. Mijn ‘oma’ roept dat ze zich prima voelt bij de schaarste, dat je als dubbeltje nou eenmaal geen kwartje kunt worden. Hmmm, zij besteedde zo ongeveer haar hele AOW in chique modezaken, dus hield volgens mij best van luxe. Maar mijn grootouders zijn inderdaad met de beste wil van de wereld niet rijk te noemen. Schaarste gaat ondertussen lekker liggen bij mijn grootouders. Ze geeft aan oud en uitgeput te zijn omdat ze al generaties lang met onze familie meegaat. Degene die overvloed speelt, geeft juist aan zich een klein kind te voelen dat nog tot volle wasdom moet komen. Ergens tijdens deze opstelling begint zich een brok in mijn keel te vormen. Iets raakt me diep. Is het omdat ik aan alles merk dat mijn voorouders het best zwaar hebben gehad? En dat het als een breuk met hen voelt om voor overvloed te kiezen? Uiteindelijk moet ik zelf het spel instappen. Geen idee wat ik moet doen. Ik nodig mijn ‘ouders’ maar uit om samen met mij naar overvloed te lopen en elkaar in een soort kring vast te houden. Maar dat voelt superongemakkelijk. Uiteindelijk loop ik in mijn eentje naar overvloed toe. Hanneke vraagt of ik en overvloed elkaar diep in de ogen willen aankijken. Ik voel me daar wonderlijk genoeg heel ontspannen bij. Ja, overvloed past misschien wel bij me.
Groot familiegeheim
Ik moet echt even bijkomen van mijn opstelling, maar na de lunch volgen er nog een paar. Ik representeer zelf een keer ‘onverdiend geld’ in de opstelling van Kim*, een jonge vrouw die vindt dat ze gekregen geld niet mag houden omdat ze het niet verdiend heeft. Ik heb met haar te doen, ze gaat er duidelijk onder gebukt. Als ‘onverdiend geld’ loop ik later vrolijk achter de persoon die haar representeert aan. Halló, hier ben ik, gratis en voor niets. Maar ‘Kim’ ziet me niet. Ik druip af; ze wil dit ‘onverdiende geld’ dat zo veel plezier kan brengen écht niet. Uiteindelijk wordt in deze opstelling duidelijk hoe met name haar moeder en de kerk haar beletten om van dit geld te genieten en hoe het Kim niet lukt om daarvan los te komen. Maar er gebeurt nog iets. Zowel Hanneke als een professionele representant voelt dat er in de familielijn van de moeder een groot geheim uit de Tweede Wereldoorlog zit, iets met verraad. Ik merk dat dit me te ver gaat. Hoe kunnen ze dit nou weten? Kim begon toen ze zich voorstelde wel opeens over de oorlog, maar toch. Praten ze die arme Kim zo geen trauma aan? De dag zit erop en ik fiets vol energie naar huis, dit was interessant maar ik moet het wel even laten bezinken. Een week later besluit ik Kim te bellen. Hoe is het haar sindsdien vergaan en weet zij iets van een familiegeheim? Kim: “Ik had niet verwacht dat het zo’n sterke reactie bij me zou oproepen toen een ander in mijn rol stapte. Het was best confronterend en heftig om van een afstand naar mezelf te kijken. Het was allemaal zo herkenbaar. Ik had het gevoel dat ik naar de persoon die mij representeerde toe moest stappen en moest zeggen dat het wel goed kwam. Het was wel even schrikken toen ze over dat grote familiegeheim begonnen ja. Ik heb nog even getwijfeld of ik het misschien bij familieleden moest navragen, maar tijdens de opstelling kwam ook naar voren dat ik het nu misschien beter kan laten rusten. Eerlijk gezegd kwam dit geheim toch niet volledig uit de lucht vallen. Mijn grootvader is een keer opgepakt en ondervraagd door de Duitsers en dat is een zere plek in de familie, daar wordt bewust nooit over gesproken. Maar dit kwam waarschijnlijk dan toch uit het onderbewuste bovendrijven.
Energie
” Hoe bestaat het… En durft Kim inmiddels meer ‘onverdiend geld’ en dus plezier toe te laten in haar leven? Kim: “Voor de geldopstelling worstelde ik al heel lang met de vraag of ik wel mag zijn wie ik ben. Het was echt fijn dat de representanten in de geldopstelling, waaronder de kerk en mijn moeder, mij daarvoor toestemming gaven. Ik voel me nu een stuk minder onzeker.”Fascinerend, ook al had ik met eigen ogen gezien en aan den lijve ondervonden dat er bijzondere dingen gebeuren tijdens zo’n geldopstelling. Ik vraag me nog even af of het niet net als bij een horoscoop werkt waar iedereen altijd wel wat in herkent. Maar uiteindelijk moet ik – ook denkend aan mijn eigen familieopstelling – toch toegeven dat sommige dingen nou eenmaal niet te verklaren zijn. Dat de energie blijkbaar toch echt zijn werk doet. Vooruit, laat die overvloed aan geld dan ook maar mijn kant opkomen.
* Om privacyredenen zijn de namen van de deelnemers van de geldopstelling veranderd.
Comentarios