“Geldproblemen hebben grote invloed op de psychische gezondheid van mensen en de mate waarin mensen met psychische problemen herstellen”, zegt Margreet ten Have, onderzoeker van het Trimbos Instituut (Trimbos, 2021)
Leren hoe je mentale welzijn en geld met elkaar verbonden zijn helpt als je financieel worstelt. De oplossing ligt voor je gevoel dan ver weg. Maar inzicht in jouw relatie met geld kan helpen. Stap voor stap. De tips in dit artikel kunnen je helpen.
Je mentale gesteldheid kan van invloed zijn op de manier waarop je met geld omgaat. Dit zijn manieren waarop:
- Als je je slecht of depressief voelt mis je de motivatie om je geld te managen. Als je je niet gezond voelt is het moeilijk om gezonde keuzes te maken over je leven, lijf en portemonnee. Het heeft niet je prioriteit. Logisch.
- Uitgeven van geld geeft je een goed gevoel, dus je kan makkelijk te veel uitgeven om je beter te voelen.
- Je kunt impulsieve financiële keuzes maken als je hyper bent of je ‘on top of the world’ voelt.
- Als je mentale gesteldheid je werk of studie beïnvloedt kan je inkomen minder worden.
- Je zou dingen kunnen vermijden die juist nodig zijn om controle te hebben over je geld. Zoals de stand van je bankrekeningen checken, je uitgaven bijhouden of het openen van brieven van de Belastingdienst. Je kunt het onderwerp geld ook helemaal blocken uit je hoofd.
“Ik nam de telefoon niet meer op en deed de deur niet meer open als er werd aangebeld. Blauwe enveloppen en post van de bank stopte ik weg in een laatje.” Uit Geldgeheim (Hanneke van Onna, oktober 2022)
Andersom kunnen problemen met geld je mentale gezondheid beïnvloeden:
- Sommige situaties kunnen gevoelens van angst en paniek triggeren, zoals het openmaken van die blauwe enveloppen. Ik kreeg er zelf fysieke reacties op zoals zweten, trillen en ademhalingsproblemen. Het kneep letterlijk mijn keel af.
- Geldzorgen kunnen leiden tot slaapproblemen.
- Je kunt de dingen die je nodig hebt om gezond te blijven je niet veroorloven. Dit kan een dak boven je hoofd zijn, eten, verwarming, water of behandelingen bij de tandarts, eerste hulp of medicatie.
- Geldproblemen kunnen leiden, en leiden in de meeste gevallen, tot problemen in je sociale leven en je relatie. Je kunt je eenzaam en alleen voelen.
“Ik schaamde me zo voor mijn gebrek aan geld dat ik het niemand vertelde. Ik ging niet meer uit, sprak niet af met vrienden en ontweek mijn familie.” Uit The Money Issue (Hanneke van Onna, januari 2020)
Uit onderzoek blijkt dat geldzorgen, schulden en armoede een negatieve invloed hebben op zowel fysieke als mentale gezondheid. Mensen met een laag inkomen leven korter, ze ervaren meer stress en hebben vaker last van slapeloosheid en depressie. (Movisie)
Geld en emoties, de zogenaamde moneymotions ©
Denken aan geld kan emotioneel zijn. Je kunt verschillende gevoelens hebben over geld:
- Je kunt je schuldig voelen als je geld uitgeeft, zelfs als je het makkelijk kunt betalen. Of je voelt je schuldig om hulp te zoeken, zelfs als je het echt nodig hebt.
- Je bent bang om naar je saldo op de bank te kijken of met de bank te bellen bijvoorbeeld.
- Je schaamt je voor je armoede. Het gevoel van falen neemt de overhand. Je schaamt je teveel om hulp te vragen, bij je directe omgeving of instanties. Bedenk dat iedereen het recht heeft om zich goed te voelen. Het vragen naar support is geen zwaktebod. Het is opstaan voor je geboorterecht.
- Je kunt te maken krijgen met geldstress, zeker als je onder druk staat om jezelf en anderen te onderhouden.
- Je kunt je moe en terneergeslagen voelen, zeker als je al lange tijd worstelt met schaarste.
- Als je te maken hebt gehad met financiële drama’s of trauma’s in jouw leven of dat van je familie zoals faillissementen, verkeerd toegeëigend geld, verkeerd gegeven erfenissen, oplichting, criminaliteit ed. kan dat groot effect hebben op jouw relatie met geld.
Het onder ogen zien van je gevoelens en emoties rondom geld kunnen helpen om bepaalde financiële patronen in je leven te ontmaskeren. Het herkennen is het begin van financiële genezing.
Leer je gekke geldgewoonten en patronen kennen
Misschien helpt het om wat tijd te nemen en te bedenken hoe jij je voelt over geld en waarom. Bijvoorbeeld, als je in het verleden vaker met schaarste te maken hebt gehad, of je kent armoede van vroeger dan kan dat de manier van denken en voelen over geld beïnvloeden in je huidige leven. Je kunt de volgende vragen stellen:
- Zijn er momenten waarop je meer dan op andere momenten geld wil uitgeven?
- Zijn er momenten waarop je liever je geld bij je houdt?
- Hoe voelt het als je geld uitgeeft?
- Wat voel je als je aan geld denkt?
- Welke herinneringen van vroeger komen er bij je op?
- Welke gelddingen geven je angst? Bijvoorbeeld de Belastingdienst, praten over geld of de administratie.
Het helpt om een money journal of dagboekje bij te houden over je uitgaven en je gevoel daarbij. Schrijf op wat je uitgeeft en met welke reden. Of het nodig is, om je goed te voelen of om erbij te horen. Je kunt opschrijven hoe je je voor en na de uitgave voelde. Dit is een manier om je gekke geldgewoonten of patronen te gaan herkennen. Inzicht in je patronen kan je helpen beter te plannen voor moeilijke tijden.
Te veel uitgeven als je je slecht voelt
Als je niet lekker in je vel zit ligt teveel uitgeven op de loer. Meer dan je wil en meer dan je kan. Overspending kan voorkomen om verschillende redenen zoals:
- Je geeft uit om je slechte gevoel af te kopen. Het geeft je vaak slechts een tijdelijke ‘high'.
- Als je iemand bent van 'hoge pieken, diepe dalen' kun je meer geld uitgeven dan je lief is en destructieve, impulsieve financiële beslissingen maken.
- Je kan een verslaving ontwikkelen of hebben die je (te) veel geld kost, zoals gok-, koop- of een drugsverslaving.
“Ik verwen mezelf met van alles. Dat voelt goed in het moment maar de volgende dag voel ik schaamte, schuld en zelfs walging”
Hier vind je wat tips als je uitgaven de pan uit rijzen:
- Maak iemand deelgenoot van je patroon van uitgeven of je gekke geldgewoonten
- Geef je bank- en creditcards in beheer van iemand die dicht bij je staat en die je vertrouwd
- Stop met online shoppen op de pof, delete Afterpay
- Verwijder alle shoppingapps van je telefoon
- Bewaar je kaartgegevens niet op websites
- Als je je makkelijk laat verleiden door advertenties op social media, beperk je schermtijd op deze platforms
- Vermijd winkels waar alles te goedkoop is om te laten liggen
- Vind manieren om aankopen uit te stellen. Beter zet je de dingen die je graag wil hebben op een wensenlijstje, of maak je er foto’s van.
- Leid jezelf af met anderen dingen die je blij maken (koken, wandelen, thee drinken in de zon, schrijven, sporten bijv.)
- Ga op zoek naar iemand die je kan helpen om de wortel van je koopprobleem op te lossen. Ik zeg altijd: “Achter een overvolle kledingkast ligt altijd een oude wond verborgen”. Zoek hulp en support. Je bent niet alleen.
"Geld uitgeven was mijn therapie. Nu ik dat met iemand kan delen die naar me luistert en me steunt heb ik mijn nieuwe therapie gevonden: FINANCIELE therapie”.
Financiële therapie is niet alleen voor mensen die in schaarste leven. Ook rijke mensen kunnen grote angsten hebben als het gaat om financiën. Angst om uit te geven, angst voor verlies van vermogen, gevoelens van wantrouwen naar anderen (ze vinden me leuk om m'n geld) of gevoelens van schuld omdat anderen het niet hebben. We leven allemaal onze money issues. Het verbeteren van je relatie met geld is enorm heilzaam voor iedereen. Het kan je leven en je banksaldo drastisch verbeteren.
Hanneke van Onna is Money Coach en Geldpsycholoog. Ze is schrijver van o.a. Geldgeheim, waarin ze haar verhaal van leven in armoede en leven in rijkdom met je deelt aan de hand van 10 geheime geldlessen die voor ons verborgen zijn gehouden. Geheimen in onszelf en in de maatschappij.
Boek je 1:1 coaching/financiële therapie-sessie op www.hannekevanonna.nl/coaching